Het ontslag op staande voet: wat oordeelde de Hoge Raad het afgelopen jaar? (bron: Valegis Advocaten)

Het ontslag op staande voet was dit jaar een actueel thema bij de Hoge Raad. Er zijn maar liefst vijf arresten gewezen. Eerst zal ik de vereisten voor een rechtsgeldig ontslag op staande voet benoemen en daarna zal ik deze arresten kort bespreken.

Het ontslag op staande voet is geregeld in artikel 7:677 van het Burgerlijk Wetboek. Voor een rechtsgeldig ontslag op staande voet is (1) een dringende reden vereist, die leidt tot (2) een onverwijlde opzegging, onder (3) een onverwijlde mededeling van die dringende reden. Kort gezegd betekent dit dat de mededeling van de dringende reden de ontslaggrond vaststelt. Van de werkgever wordt verwacht dat hij voor die mededeling onderzoek verricht en dat er hoor en wederhoor plaatsvindt. Partijen kunnen schadeplichtig zijn.

Arrest 30 juni 2023:

In ECLI:NL:HR:2023:1008 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat  een onderzoek voorafgaand aan het ontslag in de vorm van ‘hoor en wederhoor’ niet is vereist voor een rechtsgeldig ontslag op staande voet. Dat betekent niet dat het wel handig is. De onverwijlde mededeling van de dringende reden dient ertoe dat de werknemer begrijpt wat de reden van het ontslag is en waar hij dus verweer tegen moet voeren. In dit geval was de dringende reden in de ontslagbrief algemeen beschreven door de werkgever. De werknemer heeft per e-mail gereageerd op de ontslagbrief. Uit de reactie van de werknemer blijkt dat hij weet om welke feiten en omstandigheden het gaat. Uit de reactie mocht de werkgever dus afleiden dat de werknemer begreep wat de dringende reden was.

Arrest 7 juli 2023:

In artikel 7:677, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek is geregeld dat degene die nadeel heeft als gevolg van de dringende reden voor ontslag op staande voet daarvoor een compensatie kan krijgen in de vorm van een gefixeerde schadevergoeding. In ECLI:NL:HR:2023:1058 oordeelde de Hoge Raad dat de opzegtermijn van de partij die de dringende reden voor ontslag veroorzaakt bepalend is bij de vaststelling van de hoogte van de gefixeerde schadevergoeding. Het gaat dus doorgaans om een vergoeding ter grootte van het loon over de opzegtermijn van de werknemer. De opzegtermijn van de opzeggende partij, meestal de werkgever, is dus niet doorslaggevend.

Arrest 17 november 2023:

In ECLI:NL:HR:2023:1573 gaf de Hoge Raad een oordeel over de waardering van getuigenverklaringen als bewijs door de rechter in een rechtszaak over een gegeven ontslag op staande voet. De Hoge Raad oordeelde dat de diefstal van €5,55 van een bewoonster uit het verzorgingstehuis door de verzorgster niet was bewezen. Drie getuigenverklaringen ondersteunen de alternatieve uitleg die werkneemster geeft. De werkneemster beweerde dat zij boodschappen moest doen voor de bewoonster. De bewijslast en het bewijsrisico liggen bij de werkgever. In hoger beroep ging het hof er bij voorbaat vanuit dat de diefstal bewezen was en dat de werkneemster tegenbewijs moest leveren. Dat is dus een onjuiste aanname.  Bij het leveren van tegenbewijs volstaat het dat het ontzenuwd of dat feit onaannemelijk wordt.

Arrest 1 december 2023:

In het arrest over Econocom (ECLI:NL:HR:2023:1668) heeft de Hoge Raad een oordeel gegeven over het onverwijldheidsvereiste bij een samengestelde dringende reden. Met een samengestelde dringende reden wordt bedoeld dat de dringende reden op grond waarvan de werkgever de werknemer op staande voet wenst te ontslaan uit verschillende afzonderlijke redenen voor ontslag bestaat. In deze zaak waren dat er 11. De Hoge Raad moest oordelen of de dringende redenen onverwijld aan de werknemer waren medegedeeld. De werkgever moet voldoende voortvarend onderzoek verrichten naar de ontslaggronden. Daarna moet de werkgever, als blijkt dat er voldoende redenen voor een ontslag op staande voet zijn, dat ontslag zo snel mogelijk mededelen met de werknemer. Het onderzoek of de werkgever onverwijld heeft gehandeld dient te zien op het gehele samenstel van dringende redenen.  Bij een samenstel van dringende redenen is het handig in de ontslagbrief op te nemen dat elke reden zelfstandig, maar ook in samenhang bezien, een dringende reden voor ontslag op staande voet oplevert.

Arrest 1 december 2023:

In ECLI:NL:HR:2023:1672 oordeelde de Hoge Raad in een zaak waarin het Strafrecht samenloopt met het Arbeidsrecht. Werknemer wordt op staande voet ontslagen omdat hij in strijd met het bedrijfsreglement heeft gehandeld door een vrouw zijn geslachtsdeel te tonen en te vragen of zij eraan wil zitten, terwijl hij in de bedrijfsauto van de werkgever zat. De vrouw heeft aangifte gedaan tegen de werknemer. Het Openbaar Ministerie oordeelde dat er niet genoeg bewijs was voor een vervolging van de werknemer. De Hoge Raad volgt de uitspraak van het Gerechtshof. Het hof oordeelt dat er ook sprake kan zijn van een dringende reden als er geen strafbaar feit bewezen kan worden. De strafrechtelijke bestanddelen die in het Strafrecht bewezen moeten worden, hoeven niet vast komen te staan in een arbeidsrechtelijke procedure. In het Strafrecht moet een feit onomstotelijk bewezen worden en in het Arbeidsrecht moeten de feiten en omstandigheden voldoende aannemelijk worden gemaakt.