Het Besluit van 4 november 2020, houdende regels met betrekking tot de compensatie van de transitievergoeding bij beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming vanwege pensionering of overlijden van de werkgever is in het Staatsblad geplaatst.
Het besluit vormt een uitwerking van een van de in de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab) opgenomen maatregelen, te weten: de compensatie van de transitievergoeding bij beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming vanwege pensionering of overlijden van de werkgever. Dit besluit bevat een compensatieregeling waarmee de kleine werkgever een compensatie kan krijgen voor de verstrekte transitievergoedingen.
Hiermee wordt beoogd te voorkomen dat werkgevers (of erfgenamen) die als gevolg van pensionering of overlijden de onderneming moeten beëindigen en de werknemers moeten ontslaan het privévermogen moeten aanspreken, terwijl zij vanwege de beëindiging van de bedrijfsactiviteiten naar verwachting al met een inkomstenachteruitgang worden geconfronteerd.
Voorwaarden voor compensatie
Voor het in aanmerking komen voor compensatie van de verstrekte transitievergoedingen bij het beëindigen van de werkzaamheden van de onderneming als gevolg van pensionering of overlijden van de werkgever geldt een aantal cumulatieve voorwaarden. Zo moet allereerst vaststaan dat sprake is van het vervallen van arbeidsplaatsen als gevolg van de beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming.
Daarnaast moet het gaan om een kleine werkgever (minder dan 25 werknemers).
Verder moet de werkgever de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt of moet hij zijn overleden.
Een verstrekte transitievergoeding kan slechts eenmaal worden gecompenseerd en alleen indien deze verschuldigd was in verband met het eindigen van een arbeidsovereenkomst in een bepaalde periode.
Ook is compensatie van een transitievergoeding slechts mogelijk indien deze verstrekt is aan een werknemer die op een bepaald moment al bij de werkgever in dienst was.
Vervallen arbeidsplaatsen
Voorwaarde om voor de compensatie in aanmerking te komen, is dat sprake is van het vervallen van arbeidsplaatsen als gevolg van de beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming. Zodra UWV voor ten minste één werknemer toestemming heeft verleend om de arbeidsovereenkomst op te zeggen wegens bedrijfseconomische redenen en specifiek omdat arbeidsplaatsen vervallen als gevolg van de beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming dan is aan deze voorwaarde voldaan. Dat betekent dat het niet noodzakelijk is dat de onderneming al daadwerkelijk geheel is beëindigd.
Voor minstens 1 werknemer
Het is niet vereist dat voor alle werknemers de arbeidsovereenkomst wordt opgezegd met toestemming van UWV wegens het vervallen van arbeidsplaatsen. Voorwaarde om in aanmerking te komen voor compensatie van de transitievergoeding is dat voor ten minste één werknemer toestemming voor opzegging door UWV is verleend.
De (transitie)vergoedingen die zijn verstrekt vanwege het eindigen van de arbeidsovereenkomsten van de andere werknemers kunnen gecompenseerd worden, indien de arbeidsovereenkomsten van rechtswege zijn geëindigd, door opzegging met schriftelijke instemming van de werknemer, na ontbinding door de rechter of met wederzijds goedvinden. Als de UWV weigert om toestemming te verlenen om de arbeidsovereenkomst op te zeggen, kan de werkgever naar de rechter stappen. Ook zodra de rechter de arbeidsovereenkomst van ten minste één werknemer wegens het vervallen van arbeidsplaatsen als gevolg van de beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming heeft ontbonden, voldoet de werkgever aan de voorwaarde.
Kleine werkgever
De werkgever komt in aanmerking voor compensatie indien hij in de onderneming gemiddeld minder dan 25 werknemers in dienst had in de tweede helft van het kalenderjaar voorafgaand aan het kalenderjaar waarin het verzoek is ingediend voor de voor de eerste werknemer verkregen toestemming om de arbeidsovereenkomst op te zeggen (dan wel de voor de eerste werknemer ingewilligde ontbinding) wegens het vervallen van arbeidsplaatsen als gevolg van de beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming.
Let op: voor de berekening van het aantal werknemers is het niet relevant of een werknemer in tijdelijke dan wel vaste dienst is. Uitzendkrachten of payrollwerknemers die aan de werkgever van de onderneming (in de hoedanigheid van inlener) ter beschikking zijn gesteld, tellen niet mee voor de berekening van het aantal werknemers.
Bij het vaststellen van het aantal werknemers van een eenmanszaak, tellen alleen de werknemers mee die een arbeidsovereenkomst hebben met de eigenaar (formele werkgever) en werkzaam zijn in de onderneming waarvan de werkzaamheden zijn of worden beëindigd.
BV of NV
Ook voor het vaststellen van het aantal werknemers binnen een BV of NV wordt gekeken naar het aantal werknemers dat een arbeidsovereenkomst heeft met de formele werkgever. Dat wil zeggen de BV of NV als rechtspersoon, en dat werkzaam is in de onderneming waarvan de werkzaamheden zijn of worden beëindigd. Maakt de BV of NV onderdeel uit van een groep, dan wordt gekeken naar het totaal aantal werknemers dat in dienst is bij de werkgevers van de verschillende ondernemingen in de groep.
Vof, cv of maatschap
Bij een vennootschap onder firma (vof), commanditaire vennootschap (cv), of maatschap is de natuurlijke persoon met wie de werknemer een arbeidsovereenkomst is aangegaan de werkgever. De werknemers kunnen een arbeidsovereenkomst zijn aangegaan met een van de vennoten of maten, maar ook met meerdere of alle vennoten of maten gezamenlijk. Als de vof, cv of maatschap onderdeel uitmaakt van een groep, worden alle werknemers die in dienst zijn bij de werkgevers van de verschillende ondernemingen van de groep meegerekend om vast te stellen of sprake is van een kleine werkgever.
25 werknemers of meer
Constateert UWV bij de beoordeling van de aanvraag dat gemiddeld genomen 25 of meer werknemers in dienst zijn, dan wijst UWV de compensatieaanvraag af. Als UWV op een later moment constateert dat de werkgever, al dan niet bewust, onjuiste informatie heeft verstrekt over het aantal werknemers en dat 25 of meer werknemers in dienst waren in de onderneming van de werkgever dan wel binnen de groep, vordert UWV de ten onrechte verstrekte compensatie terug.
De werkgever
Een rechtspersoon kan vanzelfsprekend niet overlijden of met pensioen gaan. Het is echter wel wenselijk om ook de rechtspersoon te compenseren, omdat de BV (en ook de NV, alhoewel dat in de praktijk weinig zal voorkomen omdat er in de regel 25 of meer werknemers in dienst zullen zijn bij de NV) beëindigd kan worden wegens overlijden of pensionering van de directeur-grootaandeelhouder (dga).
De dga en de BV zijn weliswaar op zichzelf staande entiteiten, maar de verwevenheid van zakelijk en privévermogen is dikwijls groot waardoor de beëindiging van de onderneming niet alleen gevolgen heeft voor het zakelijk vermogen van de dga, maar ook het privévermogen van de dga (of zijn erfgenamen) kan raken. Om deze reden kan de BV of NV ook in aanmerking komen voor compensatie als de dga aan de voorwaarde voor pensionering voldoet, of is overleden. Andere rechtspersonen dan de BV en NV, zoals de stichting en de vereniging, komen niet in aanmerking voor de compensatie.
Pensionering
Aan de voorwaarde voor pensionering is voldaan wanneer de eigenaar van een eenmanszaak, de vennoot, de maat of de dga de AOW-gerechtigde leeftijd heeft bereikt of gaat bereiken binnen zes maanden nadat het verzoek om toestemming voor het opzeggen van de arbeidsovereenkomst is ingediend voor de eerste werknemer wegens het vervallen van arbeidsplaatsen als gevolg van de beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming.
Wanneer al compensatie vanwege pensionering van een bepaalde persoon verstrekt is en diezelfde persoon vervolgens actief blijft of wordt in een andere onderneming, wordt niet nogmaals compensatie verstrekt als op een later moment deze andere onderneming vanwege pensionering van diezelfde persoon wordt beëindigd. Dus iemand die meerdere ondernemingen tegelijk voert, al dan niet in groepsverband, en één onderneming beëindigt wegens pensionering kan niet op een later moment nogmaals een geslaagd beroep doen op de compensatieregeling als de werkzaamheden in de andere onderneming worden beëindigd wegens diens pensionering.
Het is goed denkbaar dat er binnen de onderneming meerdere natuurlijke personen actief zijn op wie de pensionering betrekking kan hebben. Het is mogelijk om voor compensatie in aanmerking te komen, indien het vervallen van arbeidsplaatsen als gevolg van de beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming het gevolg is van pensionering of overlijden van ten minste één van deze personen.
Voorbeeld
Een echtpaar heeft een man-vrouw firma (vof) en exploiteert een restaurant. De man en vrouw zijn gezamenlijk werkgever van de vier werknemers die in het restaurant werken. De vrouw is gastvrouw en geeft leiding aan de bediening en de man is chef-kok. De man heeft de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt en kan het werken in de eigen onderneming niet langer opbrengen. De onderneming kan niet worden verkocht en moet noodgedwongen worden beëindigd omdat er geen financiële middelen zijn voor het in dienst nemen van een werknemer in de functie van chef-kok. Ondanks het feit dat alleen de man voldoet aan de voorwaarde voor pensionering, zijn in deze situatie de verstrekte transitievergoedingen te compenseren.
Overlijden
Compensatie is mogelijk indien uiterlijk twaalf maanden na het overlijden van de werkgever een verzoek om toestemming om de arbeidsovereenkomst wegens het beëindigen van de werkzaamheden van de onderneming op te zeggen, is ingediend. Het is mogelijk voor compensatie in aanmerking te komen indien een van de dga’s (wanneer er meerdere zijn), vennoten of maten overlijdt en er tot bedrijfsbeëindiging wordt overgegaan.
UWV kan, als twijfel bestaat over de bevoegdheid van de persoon die de aanvraag indient, verzoeken om nadere informatie waaruit blijkt dat de aanvrager bevoegd is te handelen namens de formele werkgever. De aanvrager kan hiertoe bijvoorbeeld de volgende gegevens verstrekken:
een verklaring van erfrecht;
een uittreksel uit het Handelsregister van de KvK;
of een afschrift van de statuten van de onderneming.
Vergoedingen
Voor een recht op compensatie wegens het beëindigen van de werkzaamheden van de onderneming wegens pensionering of overlijden is noodzakelijk dat de transitievergoedingen daadwerkelijk zijn verstrekt aan de werknemers.
Zes maanden voorafgaand
Vergoedingen die zijn betaald in de zes maanden voorafgaand aan de datum van het eerste verzoek om toestemming bij UWV dat tot toestemming heeft geleid worden gecompenseerd. Ook als UWV het verzoek om toestemming afwijst en de rechter later het verzoek tot ontbinding inwilligt, wordt voor het afbakenen van de periode van zes maanden uitgegaan van de datum van het indienen van het verzoek bij UWV dat als eerste tot toestemming voor opzegging hetzij tot ontbinding door de rechter heeft geleid.
Tot 9 maanden na
De werkgever kan nog tot negen maanden na de dag waarop UWV de toestemming heeft verleend of het ontbindingsverzoek door de rechter is ingewilligd een beroep doen op de compensatieregeling in verband met de beëindiging van de desbetreffende onderneming. Het is mogelijk dat de werkgever gespreid over een periode meerdere compensatieaanvragen indient. De werkgever kan compensatie verkrijgen voor arbeidsovereenkomsten die zijn geëindigd in de periode die loopt van zes maanden voor het eerste verzoek om toestemming aan UWV dat tot toestemming heeft geleid tot negen maanden na de dag waarop toestemming is verkregen.
Misbruik voorkomen
Ter voorkoming van misbruik of oneigenlijk gebruik zijn een aantal voorwaarden opgenomen. De eigenaar van de eenmanszaak, vennoot, maat of dga om wiens pensionering of overlijden de bedrijfsbeëindiging plaatsvindt moet op het moment van het indienen van het verzoek om toestemming om de arbeidsovereenkomst van de eerste werknemer op te zeggen ten minste de daaraan voorafgaande twee jaar in die hoedanigheid aan de onderneming zijn verbonden.
Compensatie wordt slechts verstrekt voor vergoedingen die zijn betaald aan werknemers die bij de werkgever in dienst waren op 31 december van het kalenderjaar, voorafgaand aan het kalenderjaar waarin het verzoek om toestemming om de arbeidsovereenkomst op te zeggen bij UWV is ingediend. Ook is compensatie aan de orde voor vergoedingen die zijn verstrekt in verband met het beëindigen of niet voortzetten van arbeidsovereenkomsten in de periode van 1 juli tot en met 30 december van het kalenderjaar, voorafgaand aan het kalenderjaar waarin het verzoek om toestemming om de arbeidsovereenkomst op te zeggen bij UWV is ingediend.
Bij pensionering is het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd bepalend en daarnaast is een beperking aangebracht voor wat betreft het verkrijgen van compensatie vanwege pensionering van dezelfde persoon in het kader van de beëindiging van meerdere ondernemingen. Voor compensatie bij overlijden is bepaald dat binnen één jaar na overlijden toestemming moet zijn gevraagd voor het opzeggen van de arbeidsovereenkomst voor tenminste één werknemer wegens het beëindigen van de activiteiten van onderneming van de overleden werkgever.
Aanvragen compensatie
De aanvrager zal gegevens moeten verstrekken aan UWV over de arbeidsovereenkomsten en gegevens waaruit blijkt hoe de (transitie-)vergoedingen zijn berekend door de werkgever en dat deze ook daadwerkelijk aan de werknemers zijn verstrekt. UWV toetst deze gegevens op volledigheid en aannemelijkheid.
Een ministeriële regeling stelt nadere regels over de procedure met betrekking tot het aanvragen van compensatie. Hiertoe wijzigt de Regeling compensatie transitievergoeding. De aanvraag kan alleen gedaan worden voor (transitie)vergoedingen die in hun geheel zijn betaald. Een andere voorwaarde voor het doen van een geldige aanvraag is dat de aanvraag moet worden ingediend binnen 12 maanden na de dag waarop het eerste verzoek is ingediend dat heeft geleid tot toestemming voor het ontslag door UWV of dat heeft geleid tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst door de rechter.
In het kader van de compensatieaanvraag moet de werkgever voor minimaal één werknemer toestemming ontvangen voor ontslag wegens verval van arbeidsplaatsen in verband met de beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming.
Regeling tot wijziging Regeling compensatie transitievergoeding i.v.m. het stellen van regels m.b.t. aanvraag compensatie transitievergoeding bij beëindiging werkzaamheden onderneming vanwege pensionering of overlijden werkgever
Inwerkingtreding: 1 januari 2021
Het besluit treedt per 1 januari 2021 met onmiddellijke ingang in werking en heeft geen terugwerkende kracht. Uitsluitend (transitie)vergoedingen die na ontslag in verband met bedrijfsbeëindiging wegens pensionering of overlijden van de werkgever zijn verstrekt op of na 1 januari 2021 komen voor compensatie in aanmerking.
